Zapoznaj się z nieoficjalnym tłumaczeniem jednej z pierwszych wersji dokumentu Evaluation of Web Content Accessibility. Dokument przedstawia ogólne procedury i wskazówki pomocne dla przeprowadzania testów dostępności w czasie tworzenia witryny oraz monitorowania już istniejących stron internetowych.
Uwaga: Ten dokument pochodzi sprzed 15 lat. Publikujemy go głównie w celach edukacyjnych. Jakkolwiek może dostarczać pewnych wskazówek dotyczących oceniania dostępności stron internetowych, to trudno byłoby dziś polecać przedstawione w nim rozwiązania.
1. Wstęp
Dokument ten zarysowuje problematykę wstępnego przeglądu dostępności witryny internetowej oraz oceny zgodności z WCAG 1.0. Chociaż nie prezentuje technik testowania punkt po punkcie, zawiera ogólne procedury i wskazówki pomocne dla przeprowadzania testów podczas tworzenia stron internetowych oraz monitorowania istniejących stron. Inne dokumenty zostaną stworzone do dogłębnego/szczegółowego testowania zgodności. Opisane tu środki mają być w zamierzeniu wsparciem dla już używanych procedur zarządzania zawartością i kontroli jakości na stronach internetowych. Powody, dla których dostępność stron internetowych jest ważna, wymienione są we Wprowadzeniach do Zasobów WAI.
Istnieje wielka rozmaitość narzędzi i podejść do oceny dostępności stron internetowych. Jak dotąd żadne pojedyncze narzędzie sprawdzające nie zapewnia wyczerpujących informacji ani nie wychwytuje wszystkich problemów związanych z dostępnością strony internetowej; dlatego też na ocenianie składa się kombinacja metod. Cele oceny stron internetowych są różne i wymagają różnych podejść, aby osiągnąć te cele:
-
Wstępny przegląd dostępności może:
- Rozpoznać ogólne rodzaje barier na stronie internetowej.
-
Ocena zgodności może:
- wychwywycić główne problemy podczas fazy projektowania i tworzenia nowej strony internetowej;
- określić poziom zgodności istniejącej witryny z WCAG 1.0;
- wykazać, że strona internetowa odpowiada danemu poziomowi zgodności WCAG 1.0.
-
Ocena zgodności i dodatkowo przegląd procedur dla bieżącego monitorowania może:
- pomóc w zapewnieniu, że witryna utrzyma określony poziom zgodności w przyszłości.
Uwaga: Ten dokument może być regularnie uaktualniany, aby odzwierciedlić wyjaśnienia lub udoskonalania metodyki oceny, wynikające z rosnącej roli półautomatycznych narzędzi oceny, ponieważ możliwości takich narzędzi poprawiają się, i powiązaną z tym redukcję kroków ręcznego testowania; tak samo jak włączenie bardziej precyzyjnych technik testowania punktów kontrolnych, w miarę jak stają się one dostępne. Przyszłe wersje tego dokumentu mogą zawierać listę kontrolną oceny i / lub być publikowane jako Notatka W3C. Data wersji i informacje o tym, gdzie należy przesyłać uwagi, jest umieszczona na końcu dokumentu. Wymienienie w tym dokumencie konkretnych narzędzi oceny nie stanowi poparcia ze strony W3C. Ani użycie wstępnego przeglądu, ani metod sprawdzania poprawności nie gwarantuje zgodności z prawem lub prawnymi regulacjami jakiegoś konkretnego rządu.
2. Przegląd wstępny
Przegląd wstępny może pomóc w szybkiej identyfikacji zakresu problemów na stronie internetowej. Jednakże nie wychwyci wszystkich problemów i nie powinien być wykorzystywany do określenia poziomu zgodności. Przegląd wstępnyani nie bierze pod uwagę zróżnicowania problemów, jakie napotykają niepełnosprawni użytkownicy, ani nie obejmuje i nie sprawdza wszystkich aspektów witryny.
Przegląd wstępny jest połączeniem ręcznego sprawdzania reprezentatywnych stron witryny z wykorzystaniem kilku półautomatycznych narzędzi oceniających dostępność. Osoby przeprowadzający taki przegląd (recenzenci) nie muszą znać języka znaczników internetowych, ale powinny być w stanie pobrać oprogramowanie i zapoznać się z niektórymi narzędziami online oraz zmienić pewne ustawienia w swojej przeglądarce.
Aby przeprowadzić wstępny przegląd, należy wykonać wszystkie pięć poniższych kroków.
-
Wybierz do przeglądu reprezentatywną próbkę różnych rodzajów stron z witryny; próbka musi zawierać wszystkie strony, na które prawdopodobnie trafią goście („strony powitalne” itd.)
Uwaga: na stronach z zawartością generowaną dynamicznie z baz danych, wygeneruj szeroką reprezentację próbek, zapisz je i testuj zapisane strony. -
Użyj przeglądarki internetowej posiadającej graficzny interfejs użytkownika (GUI), takiej jak Mozilla Firefox, Chrome, Internet Explorer lub Opera, i sprawdź wybrane strony, dostosowując ustawienia przeglądarki w następujący sposób.
(Uwaga: jeżeli przegląd dokonywany jest przez osoby z niepełnosprawnościami, w niektórych czynnościach muszą asystować im ludzie, którzy nie posiadają takich samych niepełnosprawności.)
(Uwaga: Niektóre z tych ręcznych testów mogą być wykonywane poprzez zmianę ustawień lub preferencji w przeglądarce, inne mogą wymagać zmiany ustawień systemu operacyjnego, a niektóre mogą wymagać dodatkowego oprogramowania.)- Wyłącz obrazy i sprawdź, czy dostępny jest odpowiedni tekst alternatywny.
- Wyłącz dźwięk i upewnij się, czy zawartość audio jest nadal dostępna poprzez odpowiedniki tekstowe.
- Użyj elementów sterujących przeglądarki, aby zmienić rozmiar czcionki: sprawdź, czy rozmiar czcionki zmienia się odpowiednio na ekranie; i czy strona może być nadal używana przy większych rozmiarach czcionki.
- Sprawdź w różnych rozdzielczościach ekranowych i/oraz zmieniając rozmiary okna aplikacji do mniejszego niż maksymalne, upewnij się, czy nie jest potrzebne przewijanie w poziomie(uwaga: sprawdź w różnych przeglądarkach lub przetestuj kod dla rozmiaru bezwzględnego, żeby upewnić się, że to jest problem zawartości a nie przeglądarki)
- Zmień kolor wyświetlania na skalę szarości (albo obejrzyj stronę na wydruku czarno-białym lub w skali szarości) i sprawdź, czy kontrast kolorów jest wystarczający.
- Bez użycia myszy przemieszczaj się pomiędzy odsyłaczami i polami formularza, upewniając się, że możesz uzyskać dostęp do wszystkich odsyłaczy i pól formularza oraz że teksty odsyłaczy wyraźnie wskazują, do czego prowadzą.
-
Użyj przeglądarki głosowej (takiej jak Home Page Reader) lub tekstowej (takiej jak Lynx) i zapoznaj się ze stroną internetową odpowiadając na poniższe pytania.
(Uwaga: doświadczeni użytkownicy czytników ekranu mogą zastąpić czytnik ekranu przeglądarką głosową lub tekstową, ale jeśli są niewidomi mogą potrzebować widzącego partnera, żeby porównać informacje dostępne wizualnie; jeśli nie są niewidomi, powinni słuchać tego z zamkniętymi oczami, a potem z otwartymi oczami sprawdzić, czy informacje są równoważne).- czy informacje dostępne za pośrednictwem przeglądarki głosowej lub tekstowej są równoważne informacjom dostępnym za pośrednictwem przeglądarki GUI?
- czy informacje czytane sekwencyjnie są przedstawiane w logicznym (znaczącym) porządku?
- Użyj dwóch ogólnych narzędzi oceny dostępności i odnotuj wszelkie problemy wskazane przez te narzędzia.
-
Podsumuj rezultaty
- Podsumuj rodzaje napotkanych problemów, jak również najlepsze praktyki, które powinny być zastosowane lub rozwinięte na witrynie.
- Wskaż metody, za pomocą których zidentyfikowano problemy i wyraźnie oświadcz, że nie była to pełna ocena zgodności.
- Zarekomenduj kroki, jakie należy podjąć, w tym pełną ocenę zgodności, która obejmie walidację kodu i inne testy oraz sposoby rozwiązania wszelkich zidentyfikowanych problemów.
3. Ocena zgodności z WCAG 1.0
Wszechstronna ocena jest połączeniem wielu metod testowania aspektów dostępności: półautomatycznych, ręcznych oraz testów z udziałem użytkowników z niepełnosprawnościami. Przeprowadzenie kompleksowej oceny wymaga znajomości używanych w Internecie języków znaczników; uprzedniego pobrania oprogramowania i/lub szkolenia w zakresie różnych narzędzi i podejść do oceny, konfiguracji ustawień przeglądarki oraz koordynacji z przeprowadzającymi testy z użytkownikami reprezentującymi różne niepełnosprawności. Ocena z użytkownikami jest ważna, ponieważ pomaga identyfikować problemy w stosowaniu technologii wspomagających.
Prawidłowo przeprowadzona kompleksowa ocena może zidentyfikować potencjalnie poważne problemy na etapie rozwoju nowej witryny; określić jaki witryna ma poziom zgodności z WCAG; i/lub zapewnić, że utrzyma go w przyszłości.
Wszechstronna ocena obejmuje wszystkie poniższe kroki z wyjątkiem tych, które w wyraźny sposób określone są jako opcjonalne.
(Uwaga: podczas identyfikowania wybór stron jest pierwszym krokiem, a podsumowanie i raportowanie rezultatów sprawdzenia jest logiczną konkluzją, kolejność etapów następujących pomiędzy nimi nie ma znaczenia).
- Określ i opisz zakres, w jakim witryna ma być sprawdzona i docelowy poziom zgodności
(Uwaga: informacja ta jest do użytku wewnętrznego na czas testów; jeśli zgodność jest deklarowana publicznie, powinno się ją publicznie ogłosić (np. na witrynie)):- określ i zadeklaruj docelowy stopień zgodności z WCAG 1.0.
-
określ i zadeklaruj taki wybór stron do testowania ręcznego i z udziałem użytkownika, taki, aby zawierał przynajmniej jedną z każdego typu stron witryny, i wszystkie strony, na które użytkownicy najprawdopodobniej trafią.
Uwaga: w specyficzny sposób należy potraktować strony z zawartością dynamicznie generowaną przy pomocy bazy danych -
określ i zadeklaruj całą witrynę, włączając w to wszystkie strony na bazowym URL do automatycznej i półautomatycznej oceny;
Uwaga: jeśli sprawdzenie całej strony jest niewykonalne (np. ze względu na jej duży rozmiar lub dynamiczny charakter), określ rozszerzony wybór stron, należy to w wyraźny sposób wyjaśnić i zdeklarować na witrynie. Ten poszerzony wybór stron powinien zawierać: strony z różnych części witryny, strony reprezentujące odmienny wygląd; strony reprezentujące różne narzędzia i procesy programistyczne, w tym narzędzia generowane z baz danych; strony stworzone według różnych wytycznych; strony „skontaktuj się z nami”; strony kluczowe dla Twojej firmy; itp. Jeśli jakikolwiek obszar witryny jest wykluczony z oceny, należy ujawnić te informacje.
-
Półautomatyczna i automatyczna ocena
- Sprawdź poprawność kodu, włączając w to składnię i arkusze stylów, przy użyciu wszystkich odpowiednich walidatorów na wybranych stronach. Uruchom przynajmniej jedno narzędzie sprawdzające kompleksowo całą witrynę
- Użyj przynajmniej dwóch narzędzi oceny dostępności na wybranych stronach i przynajmniej jednego na całej witrynie. Wynotuj wszystkie problemy odnalezione przez narzędzia. Lista narzędzi jest dostępna na Web Accessibility Evaluation Tools List.
-
Ocena ręczna
- Przetestuj wybrane strony, używając odpowiednich punktów kontrolnych z Listy punktów kontrolnych dotyczących Web Content Accessibility Guidelines 1.0. UWAGA: Odpowiednich może oznaczać: punkty kontrolne, których nie można ocenić za pomocą narzędzi automatycznych lub półautomatycznych; punkty kontrolne, które faktycznie dotyczą witryny (np. jeśli witryna nie zawiera treści audio, pomiń je); oraz, jako minimum, te punkty kontrolne, które odnoszą się do poziomu zgodności, który oceniasz.
-
Przetestuj wybrane strony za pomocą przeglądarek posiadających graficzny interfejs użytkownika (GUI); wybierz co najmniej trzy różne konfiguracje spośród następujących zmiennych: różne przeglądarki GUI (Internet Explorer, Netscape, Opera), w różnych wersjach (najnowsze, starsze), na różnych platformach (Windows. Linux, Mac) i mające następujące ustawienia (UWAGA: dla niepełnosprawnych testerów niektóre kroki muszą być zrobione z inną osobą, która nie ma tej niepełnosprawności.):
- wyłącz obrazy i sprawdź, czy dostępny jest adekwatny tekst alternatywny.
- wyłącz dźwięk i upewnij się, że zawartość audio jest nadal dostępna w formie tekstowych odpowiedników.
- użyj kontrolek przeglądarki do zmiany wielkości czcionki: sprawdź, czy rozmiar czcionki zmienia się odpowiednio na ekranie i czy przy większych rozmiarach czcionki strona jest nadal funkcjonalna.
- przetestuj z różnymi rozdzielczościami ekranu, i/lub zmieniając rozmiar okna aplikacji do mniejszego od maksymalnego, upewnij się, czy nie jest wymagane przewijanie w poziomie (uwaga: przetestuj z różnymi przeglądarkami lub sprawdź kod dla rozmiaru bezwzględnego, aby upewnić się, że jest to problem zawartości, a nie problem z przeglądarką)
- zmień kolor wyświetlania na skalę szarości (albo obejrzyj stronę na wydruku czarno-białym lub w skali szarości) i sprawdź, czy kontrast kolorów jest wystarczający.
- bez użycia myszy przemieszczaj się pomiędzy odsyłaczami i polami formularza, upewniając się, że możesz uzyskać dostęp do wszystkich odsyłaczy i pól formularza oraz że linki wyraźnie wskazują, do czego prowadzą.
- sprawdź również stronę z niezaładowanymi skryptami, arkuszami stylów i apletami.
-
Sprawdź wybrane strony z jedną przeglądarką tekstową (taką jak Lynx) ORAZ jedną przeglądarką głosową (taką jak Home Page Reader), i odpowiedz na następujące pytania:
- Z przeglądarką tekstową
- czy informacje lub funkcja dostępne za pośrednictwem przeglądarki tekstowej są równoważne informacjom dostępnym za pośrednictwem przeglądarki GUI?
- czy informacje czytane sekwencyjnie są przedstawiane w logicznym (znaczącym) porządku?
- Z przeglądarką głosową
(Uwaga: W przypadku ustawień, w których istnieje ograniczony wybór technologii wspomagających, należy również przeprowadzić ręczną ocenę witryny, używając tych technologii wspomagających; na przykład JAWS jest jedynym czytnikiem ekranu przetłumaczonym na język duński, dlatego w Danii audytor powinien ocenić witrynę za pomocą JAWS.)- czy informacje lub funkcja dostępne za pośrednictwem przeglądarki głosowej są równoważne informacjom dostępnym za pośrednictwem przeglądarki GUI?
- czy informacje czytane sekwencyjnie są przedstawiane w logicznym (znaczącym) porządku?
- Z przeglądarką tekstową
-
Przejrzyj jeszcze raz tekst strony: czy jasny i prosty w stopniu odpowiednim dla celów strony internetowej? (W przypadku stron internetowych w języku angielskim należy rozważyć zastosowanie testu Clear and Appropriate Language and Design (CLAD).)
[Uwaga: to pytanie należy również zadać ludziom biorącym udział w testach użyteczności funkcji dostępności].
-
Testowanie funkcjonalności ułatwień dostępu
-
Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności, różnymi poziomami wiedzy technicznej i różnymi stopniami znajomości strony, korzystające z różnych technologii wspomagających i strategii adaptacyjnych, dokonują przeglądu wybranych stron i swobodnie nawigują na całej witrynie
[Uwaga: Czasem jest to możliwe w warunkach laboratoryjnych, ale cenne może się okazać możliwość sprawdzenia witryny w środowisku typowym dla użytkowników. Różne poziomy doświadczenia technicznego użytkownika i znajomość strony są ważne i należy pamiętać, że będą się one zmieniać w miarę upływu czasu, w miarę jak ludzie biorą udział w przeglądaniu strony.] - Poproś testerów, aby spróbowali znaleźć odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, jakie mogą zadawać odwiedzający witrynę. Określ obszary, gdzie używanie witryny jest trudne lub niemożliwe.
-
Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności, różnymi poziomami wiedzy technicznej i różnymi stopniami znajomości strony, korzystające z różnych technologii wspomagających i strategii adaptacyjnych, dokonują przeglądu wybranych stron i swobodnie nawigują na całej witrynie
-
Podsumowanie i późniejsze działania
- Podsumuj wszystkie napotkane problemy i najlepsze praktyki zidentyfikowane dla każdego typu stron oraz reprezentatywnego adresu URL, a także metody, za pomocą której zostały one zidentyfikowane.
-
Zaleć kroki, jakie należy podjąć, potencjalnie włączając:
- usunięcie barier dostępności zidentyfikowanych w procesie oceny zgodności.
Uwaga: jeśli sprawdzenie dotyczyło „rozszerzonego wyboru stron” zamiast „całej witryny”, zastosuj to, czego nauczyłeś się na innych stronach - rozszerzenie najlepszych praktyk na witrynie
- bieżące utrzymanie i monitoring witryny
- usunięcie barier dostępności zidentyfikowanych w procesie oceny zgodności.
4. Uwagi dotyczące specyficznych sytuacji
Ocena w trakcie procesu rozwoju
Sprawdzanie w czasie rozwoju witryny ma zasadnicze znaczenie. Może czasem być trudne, ponieważ zatrudnieni w domu i pracujący na zlecenie twórcy internetowi czasami wolą ustalić wygląd strony i zademonstrować swoje możliwości/potencjał, zanim otrzymają zalecenia. Jednakże zagadnienia dostępności zidentyfikowane odpowiednio wcześnie są łatwiejsze do naprawienia i uniknięcia. Efektywne sprawdzanie podczas etapu projektowania może zawierać:
- ustalenie przejrzystych wymagań dotyczących oczekiwanego poziomu zgodności w zakresie dostępności
- współudział w spotkaniach roboczych mających na celu opracowanie planu witryny
- uzgodnienie harmonogramu przeglądu w trakcie procesu projektowania/tworzenia witryny
- udostępnienie informacji o metodyce oceniania tak, żeby programiści mogli przeprowadzić samodzielnie przynajmniej wstępne przeglądy
Bieżące monitorowanie
Żeby zmaksymalizować prawdopodobieństwo, że witryna utrzyma dany stopień zgodności także w przyszłości, należy przedsięwziąć następujące kroki:
- jasne określenie oczekiwanego poziomu zgodności i zakresu witryny, którego on dotyczy,
- wyraźne wyznaczenie osób odpowiedzialnych za monitorowanie witryny oraz określenie procedur, jakie należy zastosować w celu szybkiego naprawienia stron niezgodnych z wymogami,
- jasne określenie oczekiwań co do częstotliwości, metod i zakresu oceny,
- przeprowadzenie walidacji i oceny wszystkich zmienionych stron i nowych typów, zanim zostaną dodane do witryny,
- oprogramowanie ułatwiające ocenę,
- publikowanie adresu kontaktowego w celu uzyskania informacji zwrotnej na temat dostępności witryny
- automatyczne lub półautomatyczne testy mające na celu identyfikację problemów, jakie napotkano podczas wszechstronnego przeglądu,
Uwaga: Pełna ocena zgodności nie jest koniecznie wymagana podczas każdego okresowego przeglądu. Kroki takie jak ponowne testowanie przez użytkownika mogą być wymagane tylko po wprowadzeniu istotnych zmian w szablonie lub treści.
Ocena starszych witryn
Czasem witryny, które są „zamrożone” (stare; które nie są już aktywnie utrzymywane) mają poważne problemy z dostępnością. Trudno jest określić, w jaki sposób można się z nimi uporać. Pomóc w tym może:
- określenie, kto jest aktualnym właścicielem;
- ustalenie, czy istnieje jakikolwiek interes lub obowiązek w uczynieniu strony dostępną,
- po sprawdzeniu strony; zarysuj właścicielowi zmiany, które byłyby wymagane, aby przystosować stronę do wymogów dostępności
- rozpoznanie i szacunkowe przedstawienie, jakie środki będą niezbędne i ile czasu mogą zająć poszczególne etapy w procesie przebudowy witryny
- publicznie ujawnienie problemów dostępności odnalezionych na witrynie.
Sprawdzanie dynamicznie generowanych stron
Strony generowane dynamicznie składają się zwykle z jednego lub większej liczby szablonów, które zapewniają wspólne funkcje układu i narzędzia nawigacji oraz zawartość dostarczaną automatycznie z bazy danych lub innego systemu zarządzania treścią. Aby osiągnąć pełną zgodność z wymogami dostępności, należy ocenić zarówno dostępność szablonów, jak i wygenerowanej zawartości. Nie wystarczy ocenić tylko szablony: zawartość może także zawierać znaczniki lub może należy te znaczniki umieścić w celu zapewnienia dostępności. Powinno się rozważyć:
-
Szablony
- sprawdź wszystkie szablony
- jeśli szablony są generowane przez oprogramowanie do tworzenia stron, sprawdź zdolność tego oprogramowania w zakresie stosowania ułatwień dostępności (zobacz Selecting Web Accessibility Evaluation Tools, np.:
- czy wygenerowany z szablonu porządek tabulacji pozwala na efektywne dostanie się do wygenerowanego tekstu?
-
Zawartość
- jeśli cała dynamiczna zawartość nie może być sprawdzona, wygeneruj szeroki, reprezentatywny zakres próbki, zapisz zawartość i przetestuj ją;
- sprawdź możliwości systemu zarządzania zawartością w zakresie przechowywania i generowania informacji w sposób spełniający wymogi dostępności (zobacz [Selecting Authoring Tools]);
- czy obrazy są wzbogacone tekstami alternatywnymi, a jeśli jest to potrzebne także longdesc?
- czy wygenerowane tabele danych posiadają ułatwienia dostępności (np. podpisy, id w <th>, komórki nagłówków, itp.)?
- jeśli jest wygenerowane wideo, czy ma napisy?
- jeśli wygenerowana jest narracja audio, czy dostępny jest tekstowy odpowiednik?
-
Szablony i zawartość razem wzięte
- dla stron, które są wygenerowane w rezultacie przeszukiwania bazy danych, źródło wygenerowane jako strona jest wyświetlone powinno być zapisane i przetestowane w narzędziu sprawdzającym -- [może wymagać interwencji operatora] ;