Standardy dostępności mają swe źródło w powszechnym i demokratycznym charakterze Internetu. Ich spełnianie ma zagwarantować dostęp to treści internetowych każdemu, kto chce korzystać z Sieci.
Czym jest dostępność?
Dostępność oznacza taką czytelność dokumentów, która zapewnia wygodny dostęp jak najszerszemu gronu odbiorców:
- niezależnie od ich fizycznych ograniczeń,
- niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdują,
- niezależnie od używanego oprogramowania,
- niezależnie od używanego sprzętu i łączy.
Dostępność strony internetowej oznacza, że wszyscy mogą z niej korzystać wygodnie i skutecznie: zapoznać się z treścią, zrozumieć, przemieszczać się, wchodzić w interakcje, dodawać własne treści.
Dostępność dotyczy więc wszystkich, każdego odbiorcy, a w szczególności osób niepełnosprawnych i starszych, osób używających dawniejszych wersji przeglądarek, korzystających z wolnych łącz internetowych czy z technologii mobilnych - telefonów komórkowych, smartfonów, tabletów.
Idee dostępności mają swe źródło w powszechnym i demokratycznym charakterze Internetu. Spełnianie standardów ma zagwarantować dostęp to treści internetowych każdemu, kto chce korzystać z Sieci, każdemu, a nie tylko osobom w pełni sprawnym i dysponującym najlepszymi urządzeniami technicznymi.
Projektowanie ukierunkowane na dostępność niesie ponadto szereg dodatkowych korzyści, m.in. powoduje, że witryna jest w większym stopniu dla wyszukiwarek i innych aplikacji automatycznie wyszukujących informacje, owocuje lepszymi efektami w indeksowaniu, a więc i pozycjonowaniu stron.
Standardy dostępności
Standardy dostępności dla użytkowników niepełnosprawnych określiły specyfikacje WCAG przyjęte przez W3C:
- WCAG 1.0 z 1999 roku Web Content Accessibility Guidelines 1.0
- WCAG 2.0 z 2006 roku, a od 11 grudnia 2008 roku stała się oficjalną rekomendacją W3C,
- WCAG 2.1 z 5 czerwca 2018 roku, a od 11 grudnia 2008 roku, które są aktualnie obowiązującą rekomendacją W3C
Inną tego typu specyfikacją jest obowiązująca w USA, ale uznawana w świecie Section 508.
4 główne zasady
Wytyczne w sprawie dostępności serwisów internetowych zostały podporządkowane 4 zasadom:
- Postrzegalność - informacje oraz komponenty interfejsu użytkownika muszą być przedstawione użytkownikom w sposób dostępny dla ich zmysłów.
- Funkcjonalność: komponenty interfejsu użytkownika oraz nawigacja muszą być możliwe do użycia.
- Zrozumiałość - informacje oraz obsługa interfejsu użytkownika muszą być zrozumiałe.
- Rzetelność - treść musi być rzetelnie zaprogramowana, aby mogła być skutecznie interpretowana przez różnego rodzaju oprogramowania użytkownika, w tym technologie wspomagające.
13 wytycznych
Ogółem sformułowano 13 wytycznych, które definiują cele, jakie stoją przed osobami projektującymi i zarządzającymi serwisami internetowymi (W WCAG 2.0 było 12 wytycznych). Realizacja tych celów ma sprawiać, że serwisy będą dostępne dla osób niepełnosprawnych. Wytyczne sformułowane są w sposób ogólny. Mają pomóc twórcom serwisów oraz redaktorom i autorom treści, zrozumieć kryteria sukcesu i pozwolić na ich skuteczniejsze wdrażanie.
- 1. Postrzegalność:
- Wytyczna 1.1 Alternatywa w postaci tekstu: Zapewnij dla wszystkich treści nietekstowych tekst alternatywny, aby można go zamienić w inne zrozumiałe dla użytkownika formy.
- Wytyczna 1.2 Media zmienne w czasie: Zapewnij alternatywę dla mediów zmiennych w czasie.
- Wytyczna 1.3 Możliwość adaptacji: Twórz treści, które mogą być prezentowane na różne sposoby bez utraty informacji czy struktury.
- Wytyczna 1.4 Możliwość rozróżnienia: Ułatwiaj oglądanie i słuchanie treści oraz oddzielanie informacji od tła.
- 2. Funkcjonalność:
- Wytyczna 2.1 Dostępność z klawiatury: Zapewnij dostępność wszystkich funkcjonalności za pomocą klawiatury.
- Wytyczna 2.2 Wystarczająca ilość czasu: Zapewnij użytkownikom wystarczająco dużo czasu na przeczytanie i skorzystanie z treści.
- Wytyczna 2.3 Ataki padaczki: Nie prezentuj treści w formie, która mogłaby spowodować ataki padaczki.
- Wytyczna 2.4 Możliwość nawigacji: Zapewnij narzędzia, które ułatwiają użytkownikowi nawigację, znajdowanie treści oraz określanie, gdzie się aktualnie znajdują
- Wytyczna 2.5 Sposoby wprowadzania danych: Ułatwiaj użytkownikom wprowadzanie danych za pomocą różnych urządzeń wejściowych (klawiatura, mysz, dotyk).
- 3. Zrozumiałość
- Wytyczna 3.1 Możliwość odczytania: Twórz treści możliwe do odczytania i łatwe do zrozumienia
- Wytyczna 3.2 Przewidywalność: Spraw, aby strony otwierały się i działały w sposób przewidywalny.
- Wytyczna 3.3 Pomoc przy wprowadzaniu informacji: Pomagaj użytkownikom unikać błędów i je korygować.
- 4. Solidność:
- Wytyczna 4.1 Kompatybilność: Zmaksymalizuj zgodność z aktualnymi i przyszłymi programami użytkownika, w tym z technologiami wspomagającymi
Kryteria sukcesu
Dla każdej wytycznej opracowano mierzalne kryteria sukcesu. Dzięki nim można w sposób konkretny i dokładny określać wymagania wobec twórców serwisów (projektantów, programistów, integratorów, redaktorów, administratorów), a także np. w przepisach prawnych oraz przy umowach.
Definiując kryteria sukcesu dla każdej wytycznej, określono trzy poziomy zgodności z wytycznymi: A (najniższy) AA oraz AAA (najwyższy).
- Kryteria sukcesu na poziomie A: muszą być stosowane, w przeciwnym razie, niektóre grupy osób nie będą miały w ogóle dostępu do informacji w witrynie.
- Kryteria sukcesu na poziomie AA: powinny być stosowane, w przeciwnym razie, niektóre grupy osób będą miały utrudniony dostęp do informacji zawartych w witrynie.
- Kryteria sukcesu na poziomie AAA: mogą być stosowane. Ich zastosowanie oznacza, że w żaden sposób nie utrudnia się dostępu do zawartości witryny.
W skrócie
W telegraficznym skrócie można streścić wytyczne dostępności kilkoma punktami.
Witryna jest dostępna, jeżeli:
- szybko się ładuje,
- nie wymaga specjalnego wysiłku przy przeglądaniu:
- teksty są czytelne, co zapewnia odpowiedni rozmiar znaków, kontrast,
- znaczące informacje są wyróżnione,
- wyróżnienia wskazują na miejsce w strukturze dokumentu i znaczenie,
- wyróżnienia są łatwo zauważalne.
- mechanizmy nawigacji są proste i przejrzyste,
- odnośniki są pogrupowane, a wewnątrz akapitów są wyrażone słowami znaczącymi,
- zawartość dźwiękowa i graficzna posiada odpowiedniki tekstowe,
- użytkownicy mogą dostosować wygląd do swoich potrzeb.
Najczęstsze błędy
- niepoprawne formatowanie tekstu,
- brak albo zdawkowe teksty alternatywne w znacznikach obrazów,
- umieszczanie tekstu w postaci obrazu,
- stosowanie niekontrastowych lub nierozpoznawalnych (słabo rozpoznawalnych) kolorów.
- stosowanie rozwiązań w technologiach np. Flash bez alternatywnych możliwości (zwłaszcza nawigacja).